Współczesne kierunki rozwoju polityki społecznej

Prowadzący: dr hab. Ryszard Szarfenberg (Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski)

e-mail: r.szarfenberg@uw.edu.pl, www

Motto: Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa (ustawa o pomocy społecznej art.2 ust.1)

Cel zajęć: pobudzenie uczestników do krytycznej refleksji nad zmianami myślenia o polityce społecznej i ich konsekwencjami.

Artykuł wprowadzający: R. Szarfenberg, Nowe wyzwania wyznaczają nowe kierunki

Prezentacje z zajęć

Monitoring nowych kierunków (linki do różnych stron i dokumentów, które są w formacie Worda lub Acrobat Readera, w każdym punkcie najnowsze dokumenty i inicjatywy są na początku)

Kierunki rozwoju polityki społecznej, czyli wyzwania, idee przewodnie współczesnej polityki społecznej i perspektywy na przyszłość

dokumenty programowe
Strategia Europa 2020
Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii "Europa 2020" i aktualizacje
Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Szczególnie ważne w kontekście polityki społecznej są cele przypisane do tematu "rozwój kapitału ludzkiego"
Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013

Kierunki rozwoju prawa pracy
- dokumenty programowe
- Komunikat Komisji Europejskiej Zielona księga. Modernizacja prawa pracy w celu sprostania wyzwaniom XXI wieku
- Informacja o Komunikacie Komisji Europejskiej w sprawie flexicurity i pełny tekst komunikatu po polsku
- Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie pracy nielegalnej
- nowelizacje, nowe ustawy
- Ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (2009)
- Projekty nowych kodeksów pracy (2008)
- Nowa ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy (2007)
- Regulacja telepracy (2007)
- Ustawa zmieniająca ustawę o pracownikach tymczasowych (2009)

opinie, ekspertyzy
Krótki przegląd reform prawa pracy: J. Wratny "Granice liberalizacji prawa pracy", w: Dialog Społeczny nr 1/2007

Kierunki rozwoju polityki na rzecz zatrudnienia i usług rynku pracy
- dokumenty programowe
- Krajowy Plan Działań na rzecz Zatrudnienia na lata 2012-2014
- nowelizacje, nowe ustawy, nowe programy rządowe
- Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 2008 r.
- Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 2007 oraz opinia prof. E. Kryńskiej o tej nowelizacji
- Założenia do nowej ustawy o rynku pracy z kwietnia 2006
- opinie, ekspertyzy
- Propozycja reformy polskiego systemu usług zatrudnieniowych: Jak w dobie kryzysu usprawnić funkcjonowanie rynku usług zatrudnieniowych. Więcej materiałów na ten temat na stronie NGO.pl
- Z. Szymańska Raport dotyczący organizacji i działania rynku usług zatrudnienia w warunkach wolnej konkurencji oraz doświadczeń niekomercyjnych organizacji pozarządowych działających na tym rynku w poszczególnych krajach (Holandia, Australia, Dania, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone).
  J. Koral Kontraktowanie usług rynku zatrudnienia.
  Z. Szymańska, Joanna Tyrowicz Klantmanager pomaga znaleźć pracę, czyli jak to się robi po holendersku?
- Przegląd reform polityki rynku pracy: M. Szylko-Skoczny "Zwrot w polityce rynku pracy", w: Polityka Społeczna nr 1/2006
Kierunki rozwoju ubezpieczeń społecznych
- dokumenty programowe
- Krajowy Program "Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008-2010", rozdział 3
- nowelizacje, nowe ustawy

Ustawa o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (2011), zmniejszenie składki emerytalnej do OFE (o tę nowelizację spierali się m.in. minister Rostowski z profesorem Balcerowiczem w TVP)
Ustawa o emeryturach kapitałowych
Ustawa o emeryturach pomostowych

Podwyższenie progu dochodów z pracy, który można łączyć z rentą socjalną do 70%, nowelizacja ustawy o rencie socjalnej (2011)

Kierunki rozwoju pomocy i integracji społecznej oraz polityki rodzinnej
- dokumenty programowe
- Prezentacja diagnozy i założeń reformy pomocy społecznej (2012)
- Komunikat Komisji Europejskiej w sprawie zalecenia Komisji dotyczącego aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy (2008)
- Krajowy Program "Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008-2010", rozdział 1
- Projekt "Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej" i strona projektu
- nowelizacje, nowe ustawy
- Pomoc i integracja społeczna
- Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej i ustawy o świadczeniach zdrowotnych (2011)
- Zasiłki stałe i opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stają się zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym (po wprowadzeniu zasady, że "Kwota dotacji na dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych nie może stanowić więcej niż 80% kosztów realizacji zadania" w art. 128 nowej ustawy o finansach publicznych, zmiana była początkowo interpretowana tak, że po przekazaniu zadań gminom budżet państwa zrekompensuje im tylko 80% wydatków - w tej sprawie protest Stowarzyszenia Samorządowych OPS "FORUM")
- Uchwalona w lutym 2007 ustawa zmieniająca ustawę o pomocy społecznej i nieco wcześniejsza mniejsza nowelizacja
- Nowelizacja ustawy o zatrudnieniu socjalnym i innych ustaw (m.in. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o spółdzielniach socjalnych) - poza iinnymi zmianami definicja i uprawnienia absolwentów CIS i KIS
- Nowelizacja ustawy o spółdzielniach socjalnych i innych ustaw (m.in. o zamówieniach publicznych - klauzule społeczne), której głównym celem było ułatwienie powstawania i zwiększenie wsparcia dla spółdzielczości socjalnej
- Pomoc rodzinie
- Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (2011)
- Ustawa o formach opieki nad dziećmi w wieku do lat 3

Realizacja polityki prorodzinnej (2008, zmiany w Kodeksie pracy i w innych ustawach, w tym zmiana ustawy o świadczeniach rodzinnych polegająca na uwarunkowaniu przyznawnia jednorazowych dodatków i zapomóg z tytułu urodzenia dziecka od "pozostawania pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu)
Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (2010)
Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (2007, powrót Funduszu Alimentacyjnego)
Pozostałe
Projekt ustawy o zawodzie pracownika socjalnego (druk sejmowy z 2005), kolejny projekt (2007)
Przepisy o upadłości osób fizycznych (upadłość konsumencka).
opinie, ekspertyzy
R. Szarfenberg, "Zmiany w prawie pomocy społecznej - 2011", prezentacja
C. Miżejewski i K. Więckiewicz "Miejsce ekonomii społecznej w nowym okresie programowania 2007 -2013"
Raport i zalecenie Rady Europy na temat integracji usług socjalnych

Kierunki rozwoju polityki edukacyjnej
- Dokumenty programowe
- Inicjatywy Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji i szkoleń (strona po angielsku, dokumenty również w języku polskim)
- Perspektywa uczenia się przez całe życie
- Program Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata 2008-2013
- Pozostałe programy na stronach BIP MEN
- nowelizacje, nowe ustawy
- Zmiany w systemie kształcenia zawodowego i ustawicznego
- Nowa ustawa o systemie informacji oświatowej
- Zmiana ustawy o systemie oświaty uściślająca przepisy o przedszkolach publicznych i odpłatności za ich usługi, jej konsekwencją była fala nowych uchwał rad gmin zwiększających opłaty oraz reakcji rodziców na tę nową sytuację
- Od 2005 r. do 23 sierpnia 2008 roku ustawa o systemie oświaty przewidywała, że do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów, rada gminy nie może upoważnić ośrodka pomocy społecznej, potem skreślono ten przepis, a następnie doprecyzowano, że to zadanie może być powierzone kierownikowi OPS
- Istotne zmiany w systemie oświaty: m.in. perspektywa objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich (ostatecznie ma obowiązywać wszystkei dzieci od 2013 r.), rozwiązania dotyczące przedszkoli, możliwość przekazywania szkół publicznych z nie więcej niż 70 uczniami stowarzyszeniom lub osobom fizycznym. Zmiana została zawetowana przez Prezydenta, część rodziców protestowała
- Uzasadnienie dawniejszych zmian w ustawie o systemie oświaty (m.in. wczesne wspomaganie rozwoju dziecka niepełnosprawnego, poprawa bezpieczeństwa, jednolity strój szkolny)
- Opinie, ekspertyzy, raporty

Kierunki rozwoju polityki zdrowotnej
- dokumenty programowe
- Prezentacja projektu reformy systemu ochrony zdrowia opracowanej przez zespół powołany przez Rzecznika Praw Obywatelskich
- Informacja dotycząca projektu trójfilarowej organizacji służby zdrowia w Polsce na portalu WP.pl
- ....
- nowelizacje, nowe ustawy
- Ustawa dotycząca "koszyka świadczeń zdrowotnych" i projekty rozporządzeń do niej

Nowe projekty ustaw będące wyrazem programu reform PO m.in. ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, ustawy o ochronie indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawy o akredytacji w ochronie zdrowia, ustawy o szczególnych uprawnieniach pracowników zakładów opieki zdrowotnej, ustawy o konsultantach krajowych i wojewódzkich w ochronie zdrowia, ustawy o dobrowolnych dodatkowych ubezpieczeniach zdrowotnych. Większość z nich miałaby wejść w życie 1 stycznia 2009 roku, dodatkowe szczegóły w tym względzie zawiera projekt ustawy przepisy wprowadzające ustawy z zakresu ochrony zdrowia.
Opinie, ekspertyzy, raporty
Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce. Zielona księga II (2008)
....
Inne
....

Kierunki rozwoju polityki mieszkaniowej
- dokumenty programowe
- Reforma systemu budownictwa społecznego
- ważniejsze nowelizacje
- Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (wynik orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, m.in. definicja pomieszczenia tymczasowego oraz zasady postępowania eksmisyjnego, gdy chodzi o sprawcę przemocy w rodzinie)
- Ustawa o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę.
- Projekt i uzasadnienie ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania. Wersja uchwalona.
- Projekt i uzasadnienie ustawa o finansowym wsparciu tworzenia w latach 2004-2005 lokali socjalnych, noclegowni i domów dla bezdomnych. Uchwalona ustawa.
Kierunki rozwoju polityki wobec osób niepełnosprawnych
- dokumenty programowe
- ...
- ważniejsze nowelizacje
- Założenia ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (projekt z dnia 5.03.2009 r.)
- Ustawa dostosowująca system dofinansowań dla zatrudniających osoby niepełnosprawne do rozporządzenia UE
- Ustawa zmieniająca zasady finansowania warsztatów terapii zajęciowej i zakładów aktywności zawodowej
- Uzasadnienie projektu zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także uzasadnienie autopoprawki do tego projektu. Uchwalone zmiany.
Kierunki rozwoju polityki wobec kultury
- dokumenty programowe
- Raporty o stanie kultury, w tym dwa raporty przygotowane przez zespół prof. Jerzego Hausnera
- Rewolucja w polityce wobec kultury: Plan Hausnera dla kultury, Rewolucja kulturalna Hausnera
- ważniejsze nowelizacje
- ....
- nowe programy rządowe
- Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Biblioteka+
Inne kierunki
- Karta Polaka
- Program MPiPS Powrót i jeden z jego efektów - www.powroty.gov.pl.

Literatura

Książki

S. Golinowska, M. Boni (red.) Nowe dylematy polityki społecznej, Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Warszawa 2006.
J. Hrynkiewicz (red.) Decentralizacja funkcji społecznych państwa, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2001.
T. Kaźmierczak i M. Rymsza (red.) W stronę aktywnej polityki społecznej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2003.
E. Leś (red.) Pomoc społeczna. Od klientelizmu do partycypacji, Aspra-JR, Warszawa 2002/2003.
E. Leś (red.) Gospodarka społeczna i przedsiębiorstwo społeczne. Wprowadzenie do problematyki Wydawnictwa UW, Warszawa 2008.
M. Racław-Markowska (red.) Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym. Debata o nowym systemie, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2005.
M. Rymsza (red.) Reformy społeczne. Bilans dekady, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004.

Artykuły

S. Golinowska Przyszłość państwa opiekuńczego i systemu zabezpieczenia społecznego”, w: Polityka Społeczna nr 11-12/2005.
C. Miżejewski Aktywna integracja – nowa formuła pomocy społecznej, 2009.
P. Sałustowicz Współczesne wyzwania pod adresem polityki społecznej, w: Polityka Społeczna nr 10/2006.
R. Szarfenberg Człowiek i polityka społeczna - Unia Europejska 2050, skrócony ukazał się w: A. Karpiński red. "Europa w perspektywie 2050", Komitet Prognoz Polska 2000 Plus, PAN, Warszawa 2007.

Wywiady